2018-10-03 18:13:43
W poniedziałek, 8 października o godz. 10:30 w siedzibie Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego rozpocznie się konferencja naukowa poświęcona dziejom Wielkiej Synagogi w Gdańsku. Wystąpieniom naukowców będzie towarzyszyło odsłonięcie makiety zburzonego w 1939 r. budynku oraz wystawy plenerowej poświęconej gminie żydowskiej w Gdańsku. Potem prelegenci i goście przeniosą się do Domu Uphagena. Wstęp na wydarzenia wolny.
– Pod koniec XIX wieku w Gdańsku około 2% mieszkańców stanowili Żydzi. Teraz przywracamy tę pamięć, ponieważ nasze miasto jest miejscem spotkań wielu kultur – mówi prezydent Gdańska Paweł Adamowicz. – Symboliczne upamiętnienie istnienia Wielkiej Synagogi, poprzedzone naukową debatą, jest konsekwencją naszych działań na rzecz oswajania inności. Musimy wykonywać ten gest spotkania, ciekawości tego, co niesie inna kultura, inna religia. Dopiero wtedy możemy ze sobą rozmawiać jak równy z równym i zapobiegać przejawom antysemityzmu.
Zdecydowana większość spośród ok. 2,7 tys. Żydów, skupiona wokół pięciu gmin wyznawała reformowany odłam judaizmu. Żadna z gmin funkcjonujących przy Starych Szkotach, Winnicy, Wrzeszczu, czy przy ul. Szerokiej i ul. Szopy nie posiadała stałej bożnicy integrującej całą społeczność, aż do kwietnia 1883 r., gdy zawiązano Komitet Zjednoczeniowy Gmin Gdańskich. Jego celem była budowa nowej synagogi, która stałaby się centrum życia nie tylko religijnego, ale i kulturalnego gdańskich Żydów. Po zakupie działki przy dzisiejszej ulicy Bogusławskiego władze Gdańska zleciły budowę berlińskiej firmie Ende i Boeckmann. Synagoga została uroczyście otwarta 15 września 1887 roku przez gdańskiego rabina Kossmana Wernera.
Wydarzenia maja 1939 r.
Na początku XX wieku w synagodze otwarto jedno z pierwszych na świecie muzeów judaistycznych. – Posiadało ono bogatą kolekcję. Jej lwią część przekazał znany kolekcjoner i przedsiębiorca pochodzenia żydowskiego – Lesser Giełdziński. Poza pełnieniem funkcji sakralnych odbywały się tu również liczne koncerty, występy teatralne oraz wykłady znanych profesorów i rabinów z całego świata mówi dr Ewa Szymańska, z-ca Dyrektora Muzeum Gdańska. – Po 1933 r., dojściu nazistów do władzy, sytuacja się skomplikowała, a gdańscy żydzi trzymali wartę obawiając się niechętnych im bojówek. W 1939 r. synagogę sprzedano Senatowi Wolnego Miasta Gdańska. 15 kwietnia odbyło się ostatnie nabożeństwo, a budynek został otoczony płotem, na którym umieszczono napis: „Komm lieber Mai und mache von Juden uns jetz frei” („Przybądź, kochany maju, i uwolnij nas od Żydów”). To hasło ziściło się w maju 1939 r. Gdańscy naziści zburzyli Wielką Synagogę, a Gdańsk utracił część swojego wielokulturowego dziedzictwa. Niebawem zostanie ono przypomniane – dodaje Szymańska.
Synagogi nie odbudowano. Obecnie w pobliżu jej dawnego położenia znajduje się Gdański Teatr Szekspirowski, w którym dawne dzieje bożnicy przypomną historycy. Podczas pierwszej części konferencji w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim omówione zostaną dzieje 5 gmin żydowskich (Katarzyna Wojtczak), architektura Wielkiej Synagogi (dr Jacek Bielak) oraz postać Lessera Giełdzińskiego (Izabela Olkowska). Wykłady odbędą się od 10:30 do 12:00.
Druga i trzecia część konferencji odbędzie się w Domu Uphagena, oddziale Muzeum Gdańska w godz. 13:00–16:30. Prelekcje będą dotyczyć historyków gdańskich żydowskiego pochodzenia – Teodora Hirscha (prof. UG Rafał Kubicki) oraz Paula Simsona (prof. UG Beata Możejko) oraz teatru żydowskiego w Gdańsku (Mieczysław Abramowicz). Ostatnia część konferencji będzie dotyczyć samej społeczności żydowskiej w Gdańsku. O stosunku mieszczaństwa do Żydów w epoce nowożytnej opowie prof. Edmund Kizik, o awansie społecznym wyznawców judaizmu – dr Michał Schulz, prof. Grzegorz Berendt przypomni dzieje instytucji żydowskich w powojennym Gdańsku, a Klaudiusz Grabowski o próbach ratowania cmentarzy żydowskich po 1945 r.
Poznaj Wielką Synagogę
Konferencji będzie towarzyszyła prezentacja makiety Wielkiej Synagogi, która od 8 października będzie towarzyszyła Gdańskiemu Teatrowi Szekspirowskiemu. Autorem rzeźbiarskiego modelu jest Michał Wysocki, a projektantem cokołu oraz otoczenia Michał A. Witkowski. Przygotowania trwały pół roku. Uroczystego odsłonięcia dokona prezydenta Gdańska Paweł Adamowicz.
Muzeum Gdańska przygotowało miniwystawę o dziejach budynku i obywatelach Gdańska pochodzenia żydowskiego, którzy doprowadzili do wybudowania w Gdańsku Wielkiej Synagogi. Składającą się z pięciu plansz narrację, przygotowaną przez dr Katarzynę Darecką, będzie można oglądać do 28 października 2018 r.
PROGRAM
Termin: 8 października 2018 roku (poniedziałek)
godz. 10.30–11.40 – KONFERENCJA (część 1)
Teatr Szekspirowski, ul. Bogusławskiego 1
Prowadzenie: prof. dr hab. Edmund Kizik
dr hab. Waldemar Ossowski, prof. UG (Dyrektor Muzeum Gdańska), Powitanie gości i wprowadzenie do konferencji
Katarzyna Wojtczak (Uniwersytet Gdański, Studia Doktoranckie), W cieniu Wielkiej Synagogi – bożnice gdańskiego Śródmieścia
dr Jacek Bielak (Uniwersytet Gdański), Wielka Synagoga. Zagadnienia architektoniczne
Izabela Jastrzembska-Olkowska (Muzeum Gdańska), Lesser Giełdziński (1830–1910), kolekcjoner
godz. 12.00–12.45 – ODSŁONIĘCIE MAKIETY WIELKIEJ SYNAGOGI i otwarcie WYSTAWY PLENEROWEJ Wielka Synagoga w Gdańsku
przed Teatrem Szekspirowskim, ul. Bogusławskiego 1
Przemówienie – Prezydent Paweł Adamowicz
Przemówienie – przedstawiciel Gminy Żydowskiej
Modlitwa – przedstawiciel Gminy Żydowskiej
Kurator wystawy: dr Katarzyna Darecka
Wystawa prezentowana będzie 8 do 28 października 2018 r.
godz. 12.45–13.00 – przerwa kawowa
Dom Uphagena, oddział Muzeum Gdańska, ul. Długa 12
13.00 –14.00 – KONFERENCJA (część 2)
Dom Uphagena, oddział Muzeum Gdańska, ul. Długa 12
Prowadzenie: dr hab. Waldemar Ossowski, prof. UG
dr hab. Rafał Kubicki, prof. UG (Uniwersytet Gdański), Theodor Hirsch (1806–1881), historyk i archiwista miasta Gdańska
prof. dr hab. Beata Możejko (Uniwersytet Gdański), Paul Simson (1869–1917), badacz gdańskiego średniowiecza i czasów nowożytnych
Mieczysław Abramowicz (Muzeum Narodowe w Gdańsku), Teatr żydowski w Gdańsku i jego aktorzy
godz. 14.00–15.00 – lunch
Dom Uphagena, oddział Muzeum Gdańska, ul. Długa 12
godz. 15.00–16.30 – KONFERENCJA (część 3)
Muzeum Gdańska - Dom Uphagena, ul. Długa 12
Prowadzenie: prof. dr hab. Beata Możejko
prof. dr hab. Edmund Kizik (Instytut Historii PAN), Mieszczaństwo gdańskie wobec Żydów w XVII–XVIII wieku
dr Michael K. Schulz (Uniwersytet w Poczdamie), Awans gospodarczy i społeczny gdańskich Żydów w XIX wieku
prof. dr hab. Grzegorz Berendt (Uniwersytet Gdański), Instytucje żydowskie w Gdańsku w latach 1945–1989
Klaudiusz Grabowski (Muzeum Gdańska), Cmentarze żydowskie w Gdańsku po 1945 roku. Zapomniane dziedzictwo, dewastacja i próby ratowania (komunikat)
Dyskusja
Przed nami V Osowskie Pożegnanie Lata!
Nowa filia szkoły na Osowej otwarta
Odsłonięcie tablicy z nową nazwą ronda na Osowej
Wyłożenie projektów Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego
Ruszyły zapisy do X edycji Biegu i Nordic Walking Ląduj w Osowej
Rozpoczęcie roku szkolnego 2023/2024
Projekt w Obiektywie - o tolerancji
Gra Parkowe na Orientację - Park Chirona 02.09.2023
Planowane wyłączenia prądu w dniu 01.09.2023
OSOWIANKI_NIE 2023 korzenie i skrzydła
Spacer historyczny osowskim odcinkiem trasy Kolei Kokoszkowskiej
Gra Parkowe na Orientację - Park Chirona 02.09.2023
Przed nami V Osowskie Pożegnanie Lata!
Spacer historyczny osowskim odcinkiem trasy Kolei Kokoszkowskiej
Gala Osowianki/Osowianina Roku 2022 w najbliższy piątek 25 listopada
51. spotkanie przy Osowskim Okrągłym Stole już dziś
Stowarzyszenie "Inne jest piękne" zaprasza na X Osowską Choinkę
Zapraszamy na WIECZÓR ZAWIERZENIA do parafii pw. Chrystusa Zbawiciela
Srebro dla uczennic z SP 81 w Wojewódzkich Igrzyskach Młodzieży Szkolnej
Brązowy medal dla UKS Siódemka OSOWA Gdańsk na turnieju "Łączy nas Niepodległa"
Uczniowie klasy 1, Szkoły Podstawowej nr 33 gościli zajęciach studentów AWFiS
Świetna runda jesienna drużyny AP Grembocki!
Jubileuszowa koszulka z okazji 70 klubu Olimpia Osowa dla Rady Dzielnicy Osowa
Wspaniały sukces unihokeistów ze Szkoły Podstawowej nr 81 w Gdańsku Osowie
Uhonorowanie obchodów 70-lecia Olimpii na Sesji Rady Miasta Gdańska
Odsłonięcie tablicy z nową nazwą ronda na Osowej
Wyłożenie projektów Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego
Rozpoczęcie roku szkolnego 2023/2024
Planowane wyłączenia prądu w dniu 01.09.2023
Poznaliśmy oferty na przebudowę ul. Kielnieńskiej
Przebudowa skrzyżowania ulic Barniewickiej i Seleny
Przebudowa skrzyżowania ulic Barniewickiej i Seleny
"Kładka pieszo-rowerowa nad obwodnicą w Osowej to absolutny must have dla mieszkańców"
Dodatkowe pociągi na odcinku Gdynia Główna - Gdańsk Osowa - Gdynia Główna
INTERSKALACJA – fałszywy horyzont (sztuki), wystawa sztuki współczesnej 15 Października 2022
WIELKI MARATON CZYTELNICZY 2022/2023
Zgłoś kandydata do tytułu „Osowianin Roku 2022”
SCENY Z EGZEKUCJI na Scenie Malarnia
Weekend Muzeów - szereg atrakcji dla miłośników kultury
KOMENTARZE
brak komentarzy